Update over de October-portfolio van de Chief Risk Officer

Het is duidelijk dat de coronacrisis grote economische gevolgen heeft. Ook de kredietnemers en investeerders van October voelen de impact hiervan. Ondanks alles is het belangrijk dat een kredietnemer niet failliet gaat en dat het rendement van de investeerder op peil blijft. Daarnaast is het belangrijk om, ongeacht de onzekerheid, door te gaan met het financieren van bedrijven en de portfolio verder te diversifiëren. In dit blog gaan we in gesprek met Marc Sebag, Chief Risk Officer van October. Marc is verantwoordlijk voor de gezondheid van de October-portfolio.

1. Wat is de impact van Covid-19 op het Europese MKB?

In maart, toen de coronacrisis begon, kregen veel midden- en kleinbedrijven onmiddellijk te maken met liquiditeitsproblemen. Bedrijven moesten hun activiteiten stoppen of de productie drastisch verlagen. De impact van het virus bleek uit de Economische prognose van de eurozone (editie zomer 2020). Daarin wordt geschat dat de eurozone tijdens de lockdown op ongeveer 25% tot 30% van de capaciteit draaide. Een dergelijk plotselinge schok in vraag en aanbod heeft de wereld nog nooit eerder meegemaakt.

Deze schok was ook voelbaar onder onze kredietnemers. In maart ontvingen we de eerste telefoontjes uit Italië, en daarna volgden de andere landen waar October actief is. Vaak kregen we het verzoek tot een opschorting van de terugbetalingen. Deze verzoeken kwamen met name van hotels, bars en restaurants, die gedwongen werden om te sluiten. Ondanks een dalende omzet, moesten deze bedrijven aan hun verplichtingen voldoen, zoals het betalen van personeel, leveranciers en belastingen.

Gelukkig hebben Europese regeringen uitzonderlijke maatregelen getroffen om het MKB te helpen, waaronder staatsgaranties, financiële bijstand en belastingvrijstellingen. Al deze maatregelen zijn gericht op het verschaffen van liquiditeit, zodat getroffen bedrijven de crisis door kunnen komen. Banken, maar ook lending platforms zoals October, helpen bij de uitzetting van deze steunprogramma’s.

2. Welke acties heeft October ondernomen om het MKB te helpen?

Wij staan onze kredietnemers bij om financieel gezond te blijven of te worden. We geven bedrijven de ruimte om de activiteiten te herstarten, zodat zij in staat zijn om hun leningen in de toekomst terug te betalen. Daarvoor hebben we verschillende acties ondernomen.

Afgelopen maart vroegen we investeerders om te stemmen over een aflossingsvrije periode van 3 maanden, voor alle kredietnemers van October. Een grote meerderheid van de investeerders stemde in met dit voorstel. Hierdoor kregen bedrijven liquiditeitsruimte en werden er geen faillisementen aangevraagd. 98% van de kredietnemers is erin geslaagd om de rente door te blijven betalen in deze periode. Uit solidariteit met investeerders en kredietnemers hebben wij deze 3 maanden geen kosten doorberekend aan kredietnemers.

Voor veel bedrijven waren deze 3 maanden voldoende om weer op gang te komen. Bedrijven in de sectoren die het hardst werden getroffen, zoals de horeca en toerismesector, konden gebruikmaken van een extra aflossingsvrije periode met een maximum van 9 maanden. 10% van onze kredietnemers heeft hiervan gebruikgemaakt.

We ontvingen veel positieve reacties van zowel kredietnemers als investeerders. Ik wil nogmaals benadrukken dat we iedereen zeer dankbaar zijn voor het vertrouwen en de steun.

3. Wat zijn de korte- versus de langetermijnoplossingen?

Subsidieregelingen van de overheid en de aflossingsvrije periode van October waren een kortetermijnoplossing. Sindsdien is een hoop veranderd. Staatsgaranties hebben bijgedragen aan veranderingen in onze kredietanalyse en de uitrol van onze technologie versneld. Daarnaast zijn staatsgaranties essentieel, omdat meer kapitaal beschikbaar komt voor het MKB: met een staatsgarantie staat de overheid garant voor een deel van de lening, waardoor een investering in deze onzekere tijden veiliger wordt. In Frankrijk, Italië en Nederland kunnen we aanspraak maken op staatsgaranties. Deze werken allemaal net even anders:

• In Frankrijk staat de Franse overheid garant tot 90% van het geleende bedrag. Alle leningen met een Franse staatsgarantie zijn, in eerste instantie, nul-couponleningen met een looptijd van 12 maanden tegen 2% rente. Een nul-couponlening houdt in dat er 1 kapitaalaflossing en 1 rentebetaling plaatsvindt aan het einde van de looptijd. De looptijd kan ook worden verlengd door de kredietnemer, waarbij de rente wordt verhoogd. Op dit moment zijn er 34 projecten met een Franse staatsgarantie gefinancierd via October, voor een totaalbedrag van 6,1 miljoen euro.
• Ook in Italië staat de overheid garant voor 90% van het geleende bedrag. Deze garantie is van toepassing op investeringen die door institutionele investeerders worden gedaan. We hebben hier een aantal mooie stappen gezet:
  • In april hebben we een deel van de Italiaanse portfolio geherfinancierd. Met toestemming van de particuliere investeerders, werden de bestaande leningen vervangen door staatsgegarandeerde leningen. Deze leningen hebben een hoger bedrag en een langere looptijd. Daardoor kregen kredietnemers extra liquiditeit en konden particuliere investeerders volledig worden terugbetaald. Ongeveer 38% van de in aanmerking komende leningen zijn geherfinancierd.
  • Sinds een aantal maanden verstrekken we ook nieuwe leningen aan bedrijven die in aanmerking komen voor een garantie. Op dit moment hebben 108 Italiaanse bedrijven een lening ontvangen voor een totaalbedrag van 24 miljoen euro om de continuïteit van het bedrijf te waarborgen.
• In Nederland dekt de huidige staatsgarantie (BMKB-C) ongeveer 65% van het uitstaande kapitaal. Dat is lager dan in Frankrijk en Italië, maar daar staat tegenover dat een lening met een Nederlandse staatsgarantie een hoger rentepercentage heeft. Tot dusver werd één project met een Nederlandse staatsgarantie gefinancierd via October.
• In de andere landen waar October actief is, Duitsland en Spanje, kunnen lending platforms helaas geen aanspraak maken op staatsgaranties.

 

4. Hoe gaat October om met de hoeveelheid financieringsaanvragen die binnenkomen?

Vooral in Italië en Frankrijk krijgen we op dit moment meer financieringsaanvragen dan voorheen. Om hiermee om te gaan hebben we een automatisch scoringsmodel voor financieringsaanvragen ontwikkeld: Magpie. Magpie is gebouwd met behulp van machine learning-algoritmes en grote hoeveelheden data. Het model berekent de kans op een default van een bedrijf en bepaalt razendsnel of we een project kunnen financieren of niet. De kredietnemer heeft onmiddellijk duidelijkheid of wij kunnen financieren en tegen welke voorwaarden. Met Magpie kunnen we meer bedrijven helpen en meer diversificatie mogelijkheden aanbieden.

5. Wat is de impact van Covid-19 op de terugbetalingen geweest?

Doordat we de kapitaalaflossingen voor de meeste bedrijven hebben opgeschort, hebben onze kredietnemers bijna geen betalingsachterstanden opgelopen. Toen de algemene aflossingsvrije periode eindigde in juli, is 98% van de kredietnemers zonder problemen weer begonnen met terugbetalen. 88% van de bedrijven voldeed de volledige terugbetaling en 10% betaalde alleen rente. Deze 10% heeft een extra aflossingsvrije periode ontvangen omdat ze extra hard zijn getroffen door de economische gevolgen van Covid-19.

6. Wat is de status van de October-portfolio op dit moment?

Op onze statistieken-pagina kan je op elk moment de status van de October-portfolio zien. Daarmee heb je een goed overzicht van de impact van defaults op het rendement. Op dit moment is de internal rate of return (IRR) van de gehele portfolio 4,04%, na defaults. De maximale IRR, dus zonder incidenten, is 5,85%. De kosten van defaults zijn dus 1,81% per jaar.

De IRR van 2020 valt hoger uit dan de maximale IRR door de herstructurering van leningen.

2017 en 2018 waren niet de beste jaren voor onze portfolio. Het default percentage voor leningen die in 2017 en 2018 werden afgesloten liep in 2019 hard op. Defaults horen erbij, vandaar dat het belangrijk is om te diversifiëren, maar in 2019 kregen we te maken met een aantal snelle defaults.

We hebben dit aangegrepen als een kans om te leren en onze kredietanalyse te verbeteren. We ontdekten dat onze vroege defaults een aantal factoren gemeen hadden: fraude, overname financieringen, risicovolle industrieën en locatie. Vooral fraude heeft een grote invloed; 97% van het achterstallig kapitaal voor A-projecten kan worden toegerekend aan 1 frauduleus project.

We hebben corrigerende maatregelen genomen om onze kredietanalyse te verbeteren. We zijn strenger geworden bij bepaalde financieringen en sluiten bepaalde sectoren en locaties uit. Daarnaast hebben we geïnvesteerd in fraudepreventie en zijn we beter geworden in het identificeren van fraudepatronen. Hierdoor hebben we het aantal vroege defaults (defaults binnen 12 maanden) drastisch kunnen verminderen. Voor de projecten uit 2019 is het percentage vroege defaults 1,2%, ten opzichte van 3,8% voor de projecten uit 2018.

Cruciaal voor de prestatie van de portfolio is dat October de incasso van de terugbetalingen zelf beheert. Daardoor zitten we erbovenop. Mocht een incasso storneren, hebben we een cross-country team met 6 ervaren professionals, dat nauw samenwerkt met advocaten en deurwaarders, om de achterstallige betaling te innen. Samen met verschillende partijen beheren we de minnelijke en gerechtelijke incasso. In het geval van fraude kan de gerechtelijke incasso zelfs leiden tot strafvervolging, zoals bij 4 kredietnemers het geval is. Op dit moment zijn 66 van de 1000 projecten op October onderwerp van gerechtelijke incasso en zitten 28 projecten in een minnelijke incassoprocedure. Van alle defaults zijn 5 leningen oninbaar verklaard door een rechter en 12 kredietnemers hebben een betalingsregeling getroffen met de investeerders van October.

 

7. Welk effect heeft Covid-19 op het rendement van investeerders denk je?

Een negatief effect, zoveel is duidelijk. Maar, het zal nog even duren voordat we volledig inzicht hebben in het effect van de crisis op de portfolio’s van onze investeerders. Het zal afhangen van de mate van diversificatie van iemands portfolio en aan welke sectoren hij of zij is blootgesteld. Daarnaast blijft het de vraag hoe lang we in deze situatie blijven hangen.

We zitten nog in het oog van de storm. In alle landen hebben overheden steunpakketten opgezet voor het MKB, zoals staatsgaranties, financiële bijstand, belastingvrijstellingen, etc. Dankzij deze steun kunnen bedrijven de crisis overleven. Echter, het is niet gegarandeerd dat deze bedrijven levensvatbaar zijn. Wanneer de overheidssteun stopt, verwachten wij dat MKB-bedrijven in betalingsproblemen kunnen komen.

Wij zullen de bedrijven in onze portfolio proactief blijven volgen. Dat betekent dat we maandelijks contact hebben met onze kredietnemers en dat we externe databronnen gebruiken om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen bij onze kredietnemers.

8. Hoe is de kredietanalyse veranderd als gevolg van de crisis?

Het principe van onze kredietanalyse verandert niet: we doen de kredietanalyse voor alle projecten zelf en verzamelen kwantitatieve en kwalitatieve informatie die nodig is om het kredietrisico van een project in te schatten.

Dit proces verbeteren we continu, op basis van signalen die we ontvangen vanuit de markt en onze portfolio. De coronacrisis heeft ertoe geleid dat we onze kredietanalyse op bepaalde punten hebben aangepast:

• Herziening van de sectoren. In oktober hebben we de bedrijfssectoren in 4 categorieën opgesplitst. Op basis van het geschatte risico, wordt een sector nu beschouwd als: positief, normaal, waakzaam, verboden. Sectoren die hard zijn getroffen door de coronacrisis, zoals de toeristische sector, zijn nu geclassificeerd als waakzaam. Projecten in deze sectoren worden onderworpen aan een uitgebreidere analyse. Tegelijkertijd scoren projecten uit sectoren met grote potentie, zoals de farmaceutische en IT-sector, hoger.
• Focus op veerkrachtige bedrijven. Om in deze tijden een lening te verkrijgen, moet een bedrijf kunnen aantonen dat het winstgevend was en aan onze criteria voldeed vóór de corona-crisis. Daarnaast moet het kunnen aantonen dat het de mogelijkheid heeft om binnen de komende 12 tot 24 maanden terug te keren naar een bepaald omzetniveau.
• Meer vragen. Onze kredietanalyse is verrijkt met een aantal vragen die gericht zijn op het beoordelen van de veerkracht van kredietnemers. Daarmee moeten we het bedrijfsklimaat, de liquiditeitspositie en de aanpassingsmogelijkheden van een bedrijf beter begrijpen. We willen inzicht hebben in de huidige situatie van de kredietnemer en zijn plan om terug te keren naar ‘normaal’.
• Extra waakzaam voor fraude. Helaas zijn er ook fraudeurs die proberen te profiteren van de situatie. We hebben onze fraudebestrijdingssystemen aangescherpt door een aantal tools te ontwikkelen die fraude herkennen.

We houden de ontwikkelingen in de markt voortdurend in de gaten en blijven onze kredietanalyse aanpassen naar het nieuwe normaal.

9. Wat doet October de komende 12-18 maanden?

Onze missie blijft hetzelfde: bedrijven in staat stellen te groeien door hun financiering te vereenvoudigen en te democratiseren. We willen de financiering makkelijker maken voor ondernemers en hen efficiënt begeleiden naar de financieringsbron die het best bij hen past. Onlangs hebben we hiervoor 258 miljoen euro opgehaald bij grote institutionele investeerders, naast de investeringen van particuliere investeerders.

Om onze missie te bereiken investeren we in data-gedreven en gedigitaliseerde kredietanalyse en breiden we ons digitale scoringsmodel voor financieringsaanvragen uit naar alle October landen. Onze product-, tech- en datateams helpen ons hierbij.

Mocht u naar aanleiding van dit interview vragen hebben, stel uw vragen dan gerust via de chat.